Publiek duel

Nadat hij bovendien de gebroeders Wright tot een publiek duel uitdaagt wordt uiteindelijk in maart 1908 voor de somma van 500.000 Franse francs een contract met een syndicaat van Franse investeerders (waarvan eigenaar van taxionderneming/bankier Lazare Weiller en petroleummagnaat Henri Deutsch de la Meurthe de belangrijkste) afgesloten, dat speciaal was geformeerd, voor de komst in Frankrijk van de Wrights met proefnemingen met hun vliegende machine als doel.

Erbij betrokken zijn de door Lazare Weiller opgerichte Compagnie Générale de Navigation Aérienne C.G.N.A., 27 Rue de Londres, Paris. Deze maatschappij koopt in 1908 de exclusieve vergunning van de productiepatenten van Wright toestellen voor Frankrijk en haar kolonies. Fabricage vindt plaats bij de door Henri Deutsch de la Meurthe eveneens in 1908 gestichte en gefinancierde Société de Construction Aéronautique ASTRA, 123 Rue de Bellevue, Billancourt (Seine) waarvan G. (Georges) Besançon directeur-gérant is. Besançon is tevens directeur-fondateur van het gezaghebbende tijdschrift ‘l’Aérophile’. Daarnaast wordt getracht Wright toestellen te bouwen bij Société Ateliers et Chantiers de France Tristam in Dunkerque (Nord) hetgeen geen succes is. Bij dit alles is de in februari 1909 door Michel Clémenceau, tevens directeur, opgerichte Société ARIEL, 152 Avenue des Champs-Elysées, Paris de exclusieve verkoop- en exploitatiemaatschappij van Wright-toestellen.

Eén bepaling van het contract – ook wel de Weiller-voorwaarden genoemd - houdt de opleiding in Frankrijk, van drie vliegers in. Hiertoe scheept Wilbur Wright zich begin juni 1908 op de ‘Touraine’ voor de tweede maal in naar de Oude Wereld (van mei tot november 1907 doorkruisten de gebroeders Wright tevergeefs Europa om hun uitvinding te promoten). Broer Orville blijft in de V.S. waar hij de proefnemingen – eerst na een training in Kitty Hawk in mei 1908(!) toont de Amerikaanse regering belangstelling - voor het leger voortzet. Op 17 september 1908 overkomt hem in Fort Meyer, bij Washington, als gevolg van een gebroken propeller een ernstig ongeluk waarbij zijn passagier, luitenant Thomas E. Selfridge, overlijdt en waarbij hij zelf zware verwondingen oploopt.

Na verscheidene plaatsen, zoals Blain (ten noorden van Nantes, Loire-Atlantique), te hebben bezocht vindt Wilbur Wright op maandag 8 juni 1908 in Le Mans (niet té ver van Parijs) een terrein waar hij zijn vliegdemonstraties kan uitvoeren. Initiatiefnemer daartoe is de voorzitter van de Aéro-Club de la Sarthe (voorheen de Commission aéronautique de l’Automobile Club de la Sarthe), uitvinder en autoconstructeur Léon Bollée, die bovendien een gedeelte van zijn bedrijf met machines en mensen ter beschikking stelt.

Op zaterdag 8 augustus 1908, dus 08/08/08, 18:25 is het uur van de waarheid. In aanwezigheid van leden van de Aéroclub de France volbrengt Wilbur op de renbaan van Les Hunaudières – waar hij bij zijn vliegtuig in de ‘shed hangar’ pleegt te overnachten - met een Barriquand-Marse motor uitgeruste Flyer III de eerste openbare vlucht ter wereld en tevens de eerste vlucht van de gebroeders Wright in Europa. Voor de toeschouwers zijn vooral de gemaakte bochten een openbaring!

“Vogelmens” Wilbur Wright vliegt boven de Hippodrome des Hunaudières
 met tribune en zijn hangar op de achtergrond
 J. Hauser, fotograaf-uitgever, Paris
 Afb. 6-7

Enthousiasme in Le Mans
 “Ce ne fut pas un succès, ce fut un triomphe”
 “Het was niet een succes, het was een triomf”
 dagblad La Sarthe
 9 augustus 1908
 Afb.6-8

Paardenrenbaan Les Hunaudières in Le Mans
 woensdag 9 juli 2008
 Afb. 6-9

Gedenksteen vluchten Wilbur Wright op Les Hunaudières
 in een verloren hoekje met moeilijk te ontcijferen tekst in het Frans en Engels
 met een pijl wijzend in Wilbur’s startrichting
 woensdag 9 juli 2008
 Afb. 6-10